Түсінген жанға саятшылық та үлкен табыс көзі

Қазақстандағы саятшылық және бүркітшілік өнері – көшпелі халықтың ежелден келе жатқан дәстүрі, ол әсіресе бүркітті қолға үйрету және аң аулауға пайдалану шеберлігімен ерекшеленеді. Соңғы жылдары бұл өнер шетелдіктердің назарын айтарлықтай аударып келеді. Бұл өз кезегінде шетелдік туристер мен зерттеушілердің қызығушылығын күрт арттырып отыр деуге болады.

Оны мына деректерден байқауға болады: Мәселен, 2023 жылы Қазақстанға 1 миллионнан астам шетелдік турист келген, олардың бір бөлігі этнотуризм мен бүркітшілікке қатысты шараларға қатысқан. Бұл салаға деген сұраныс әсіресе Жапония, Оңтүстік Корея, Германия және АҚШ-тан келетін туристер арасында жоғары болып отыр.

Саятшылық, әсіресе бүркітшілік батыс елдерінде кездеспейтін бірегей дәстүр ретінде қабылданады. Бүркітпен аң аулау өнері көшпелі халықтың табиғатпен үндесуі мен шеберлігін көрсетеді, бұл шетелдіктер үшін ерекше әсер қалдырады. Мысалы, Еуропа мен АҚШ-тан келген туристер қазақтың дәстүрлі өмір салтын сезіну үшін арнайы турларға қатысады.

Қазақстанда өтетін “Салбурын” сияқты саятшылық фестивальдері шетелдіктерді тартады. Бұл шараларда бүркітшілердің шеберлігі көрсетіліп, ұлттық өнер насихатталады. Сонымен қатар, “The Eagle Huntress” (Бүркітші қыз) сияқты деректі фильмдер бүркітшілікті әлемге танытып, шетелдіктердің қызығушылығын арттырды.

Қазақстандағы этнотуризмнің дамуымен бірге шетелдіктерге арналған арнайы турлар ұйымдастырылады. Бұл турларда қонақтар бүркітпен аң аулауды тамашалап, кейде өздерін бүркітші ретінде сынап көре алады. Алматы облысындағы Нұра ауылы және Шығыс Қазақстан облысы сияқты аймақтар бұл бағытта танымал.

Шетелдік этнографтар, антропологтар және фотографтар бүркітшілікті зерттеуге және оның визуалды сұлулығын түсіруге қызығады. Мысалы, израильдік фотограф Ашер Свиденскидің Айшолпан Нұрғайып туралы түсірген суреттері әлемдік медиада кең таралды.

Қазақстандағы бүркітшілік дәстүрі тарихи түрде ерлермен байланысты болғанымен, соңғы жылдары бүркітші қыздардың пайда болуы бұл өнердің жаңа қырын ашты. Бүркітші қыздар туралы ақпарат әлемдік деңгейде резонанс тудырды, әсіресе Айшолпан Нұрғайыптың даңқы жер жарғаны белгілі.

Моңғолияның Баян-Өлгей аймағында тұратын этникалық қазақ қызы Айшолпан Нұрғайып 13 жасында бүркітшілікті меңгеріп, әлемге танымал болды.

Қазақстандағы бүркітші қыздар:

Қазақстанда да бүркітші қыздар саны артып келеді. Алматы облысындағы Нұра ауылында бүркітшілік мектебінде қыздар да оқиды. Мысалы, 2019 жылы “Салбурын” фестивалінде жас бүркітші қыздар өнерлерін көрсетіп, көрермендерді таңғалдырды.

Бұл қыздардың арасында Айдана есімді жас бүркітші (фамилиясы көпшілікке белгісіз) ерекше көзге түсті. Ол бүркітті баптау және аңға салу шеберлігімен жергілікті медиада жарияланды.

Бүркітші қыздар дәстүрлі гендерлік рөлдерді өзгертіп, әйелдердің бұл саладағы әлеуетін көрсетуде. Олар жастарды, әсіресе қыздарды, ұлттық мұраны жалғастыруға шабыттандырады.

Шетелдіктердің назары да осыған байланысты күшейді. Айшолпанның тарихы арқылы қазақтың бүркітші қыздары әлемдік медиада “дәстүр мен жаңашылдықтың үйлесімі” ретінде сипатталады.

Шетелдіктердің Қазақстандағы саятшылық пен бүркітшілікке қызығушылығы туризмді дамытумен қатар ұлттық мәдениетті әлемге танытуда маңызды рөл атқарады. Бүркітші қыздар, әсіресе Айшолпан Нұрғайып сияқты тұлғалар, бұл өнердің жаңа символына айналып, шетелдіктердің қызығушылығын одан әрі арттыруда.